در مورد علت نامگذاری قزوین نظرات متعددی در متن های تاریخی مطرح شده است. هتل ایرانیان قزوین به بررسی این نامگذاری پرداخته است. همراه هتل ایرانیان از زیباترین هتلهای قزوین باشید، تا با هم به جزئیات این عقاید بپردازیم.
نامگذاری قزوین با واژه کش وین
تاریخ نگاران عقیده دارند که واژه “قزوین” از جمله “این کش وین” گرفته شده است. به این شرح که وقتی سرکرده سپاه کسرا به هنگام نبرد، در صف لشکریان خود خللی دید، با عبارت “این کش وین” (یعنی به آن کنج بنگر) زیر دست خود را مأمور رفع خلل کرد. در نتیجه سپاهیان او پیروز شدند. آن گاه در آن محل شهری بنا کردند و آن را “کشوین” نامیدند. در دوره اسلامی، عرب ها، این واژه را معرب کرده و آن را “قزوین” نامیدند.
عقیده یونانیان
عقیده یونانیان در این مورد بر این است که پیش از دوران هخامنشی، مردمی که آن ها را “کاسی” یا “کاسیت” می نامیده اند، در کرانه باختری دریای قزوین می زیستند. به گفته بعضی از تاریخ نگاران یونانی و آریایی، جزو نژاد “میت تانی” به حساب می آمدند. این قوم ظاهراً مدت ها پیش از مادها به ایران آمده اند. سپس قرن ها در کرانه باختری دریای کاسپین (خزر) استقرار یافته بوند. نام قزوین نیز از نظر آنان، از نام دریای کاسپین گرفته شده است.
برگرفته از حوادث طبیعی
نگرشی دیگر، وجه تسمیه قزوین را متأثر از موقعیت طبیعی، جغرافیایی و حوادث تاریخی روی داده در آن می داند. گفته می شود که کوهستان های شمالی قزوین همواره زیستگاه مردمان سرکش بوده است. آبادی های دشت قزوین پیوسته دست خوش تاخت و تاز و تاراج طایفه های گوناگون قرار داشته است.
رزرو اتاق های هتل ایرانیان
به فرمان حاکم وقت، برای جلوگیری از تاخت و تاز کوه نشینان، یک دژ در مدخل کوهستان شمالی قزوین و دژ بزرگ دیگری برای استقرار سپاهیان در محل کنونی قزوین بنا کردند. اولی را “دژ بالا” و دومی را “دژ پایین” نامیدند که با گذشت زمان، نام “دژ پایین” دچار دگرگونی شده و به “دژپین”، “گژوین” و سپس “کشوین” تبدیل شده است. در دوران شاپور ذوالاکتاف قلعه ای – در جای همان دژ – بنا کرده و همان کشوین نامیده شد. این نام در دوره اسلامی معرب شده و به قزوین تغییر یافته است.
کهن ترین سند
کهن ترین سند درباره نام” قزوین” نوشته “قداثر بن جود” است که در نیمه دوم سده سوم ه. ق می زیست. نام قزوین به فارسی “کشوین” خوانده می شد. کتاب “فتوح البلدان” نیز آن را “کشوین” یاد می کند. حمدالله مستوفی مورخ پر آوازه قرن هشتم ه. ق نیز از این شهر، تحت عنوان “کشوین” نام می برد. بعد از حمله اعراب، معرب گشته و قزوین نامیده شده است. مورخین غربی نام قزوین را برگرفته از «کاسپین » می دانند.
از نظر لغوی این نام ترکیبی از دو جزء است که “وین” بر وزن “سین” (برهان قاطع و دهخدا) به معنی درخت، باغ و به ویژه انگور سیاه است. ولی درباره جزء نخست آن معنی روشنی وجود ندارد. در این راستا، استاد علامه دهخدا وجه تسمیه ای را نقل کرده اند و آن اینکه، قزوین مرکب از “کزو” به معنای پسته کوهی و “ین” نسبت است. به معنای سرزمین پسته که این وجه تسمیه به نظر می رسد به مراتب علمی تر و به حقیقت نزدیک تر باشد.
